6 июнь - Рус теле көне
6 июня в России и в мире отмечается День русского языка.
В Республике Калмыкия статус русского языка как государственного закреплен в статье 17 Степного уложения (Конституции). Первая публикация о предках современных калмыков (ойратов) появилась в 1728 году. Тесные узы с народами России объясняют тот факт, что многочисленная литература о Калмыкии и калмыках написана на русском языке.
Интересно, что свободно прочитать рукопись, написанную даже в XVII веке, без специальных знаний мы не сможем. Трудность тут не столько в старой азбуке, но именно в непонимании языка. И все-таки это один и тот же русский язык. Наиболее древним типом русского письма в рукописных книгах и в некнижной письменности был устав, характерный для XI–XIV вв. После устав не исчез, но стал употребляться редко, обычно в торжественных и дорогих книгах. Даже в XVII веке еще иногда создавались книги, написанные уставным письмом.
XV гасырда тиз вакытлы хат барлыкка килә, анда хәрефләр үзара бәйләмнәр белән тоташтыра башлый, бу хатларга хат процессын тизләтү мөмкинлеге бирә. Борынгы актларның Россия дәүләт архивында (РГАДА) ачыкланган бүгенге Югра территорияләре турында телгә алынган күп кенә борынгы актларны мисаллар итеп китерергә мөмкин: указлар, үтенечле хәтерләр, күзәтү һәм ясак кенәгәләре. Хәзерге рус милли-әдәби теле XIX гасырда, А. С. Пушкиннан башлап, тәмам оешачак. Шуңа күрә рус теле көнен бәйрәм итү датасының рус шагыйренең туган көненә туры килүе очраклы хәл түгел. Рус теле - рус халкының һәм илебезне тәшкил итүче барлык халыкларның күпгасырлык иҗаты һәм хезмәте җимеше. Һәр рус теленең бурычы - аны киләчәк буыннарга бөтен байлыгына тапшыру өчен үз телен белү, ярату һәм саклау.
“Тарихтагы көн” проекты кысаларында аена ике тапкыр архив эше белән идарә итү төбәк органнарының рәсми сайтларында һәм социаль челтәрләрдә Татарстан, Югра һәм Калмыкиянең дәүләт һәм муниципаль архивларында язылган тарихи очеркларны укыгыз.